• صفحه اصلی
• اساتيد
• اخبار
• درباره دانشگاه
• گالری عکس
• درباره ما
• ارتباط با ما

 

احداث باغ

انتخاب محل و آماده سازي زمين

موفقيت در امر باغداري رابطه مستقيم با انتخاب محل و آماده سازي زمين دارد. براي داشتن يك باغ خوب بايد  زير ساخت هاي آن را خوب ساخت. محل ايده آل براي احداث باغ زمين شيب داري است كه هواي سرد بهاري تحت سراشيبي از باغ خارج شود. شكل1-4, اثرات شيب هاي مختلف را در آب و هواي محل نشان مي دهد.

 

شكل 1-4) نكات قابل توجه در انتخاب محل باغ (نقل از Pennsylvania Tree Fruit Production Guide  ).

محل A بعلت دريافت اشعه بيشتر آفتاب گرم خواهد بود. اين محل از سرماي ديررس بهاره مصون خواهد بود زيرا هواي سرد به سمت پايين جاري خواهد شد. محل B نيز از سرماي ديررس بهاري محفوظ خواهد بود ولي زمستان هاي سردتري خواهد داشت. محل C مشابه محل A خواهد بود با اين تفاوت كه خنك تر خواهد بود و در بهار ديرتر گرم مي شود. محل D آسيب پذيرترين محل از نظر سرماي بهاري است زيرا بعلت گودي محل, هواي سرد كه سنگين تر است در اين ناحيه انباشته خواهد شد. محل E نيز در خطر سرماي بهاري خواهد بود ولي انبوه درختان موجود مثل باد شكن اين محل را از جريان باد سرد حفظ خواهد كرد. محل F نيز نامطلوب است زيرا توده متراكم درختان سبز در پايين تپه, مانع خروج هواي سرد به سمت زمين هاي پست خواهد شد. محل G مشابه محل B  خواهد بود.

اثر جهت شيب زمين بر درختاني كه استراحت زمستاني را گذرانده اند بايد مورد توجه باشد. شيب رو به جنوب در بهار زودتر گرم مي شود در صورتيكه شيب رو به شمال, اثر بر عكس دارد. شيب هاي رو به مشرق حد وسط مي باشند و شيب هاي رو به مغرب سردتر خواهد بود. بادهاي دايمي براي عمليات محلول پاشي مشكلاتي را ايجاد مي كند. شيب زمين ممكن است عامل محدود كننده باشد شيب ايده آل 4 تا 8 درصد است. در شيب هاي بيش از 10% كاركرد ماشين آلات را با مشكل مواجه مي كند. انتخاب محل يك باغ با توجه به عوامل زير صورت مي گيرد.

توصيه اوليه و قديمي اين است كه خاك باغ بايد عميق و داراي زهكشي خوب باشد. شايد زهكشي خاك مهمترين عامل در طول عمر درختان يك باغ باشد زيرا بعضي انواع درختان ميوه بطور ذاتي فاقد توانايي بقاء در خاك هايي با زهكشي ناقص هستند. درختان ميوه هسته دار از قبيل هلو و گيلاس به نقص زهكشي خيلي حساس هستند. سيب حد وسط و گلابي به خاك زه دار مقاوم است. خاك كشاورزي از چهار بخش اصلي تشكيل مي شود. مواد معدني، خُلل و فُرج،  مواد آلي و موجودات زنده كه عمدتاً شامل قارچ ها، باكتري ها و نماتدها مي باشد. در يك نوع رده بندي، خاك را بر اساس اندازه ذرات طبقه بندي مي كنند و از ريز به درشت شامل چهار گروه رس، سيلت، ماسه و شن مي باشند. در سيستم رده بندي USDA نوع ديگري از طبقه بندي به كار مي رود. در اين سيستم خاك در 7 رده قرار مي گيرد: رس، سيلت و 5 اندازه شن. بافت خاك با درصد ذرات رس، ماسه و شن خاك تعيين مي شود. ساختمان خاك تحت تاثيربافت خاك، اجتماع ذرات اوليه خاك و تشكيل خاكدانه ها مي باشد. ميزان تشكيل خاك دانه ها به شدت وابسته به درصد مواد آلي خاك است. به طور عادي فضاي خالي خاك به وسيله هوا يا آب پر مي شود. به مثابه افزايش آب خاك, از ميزان هواي آن كاسته مي شود. خاك هايي با قابليت زهكشي خوب حتي بعد از بارندگي هاي شديد به سرعت اب خود را تخليه كرده و مقدار هواي خاك به حد عادي مي رسد.

مقدار مواد آلي خاك عامل مهمي در ساختار خاك است. مواد آلي شامل بقاياي مرده و در حال پوسيدگي گياهان و جانوران است. موجودات زنده خاك مسؤل تجزيه بقاياي گياهي و جانوري هستند.

ظرفيت تبادل يوني خاك و به عبارتي توانايي خاك در ذخيره كاتيون ها بستگي زيادي به مقدار رس و مواد آلي خاك دارد. رس و مواد آلي داراي جايگاه هاي ويژه حاوي بار منفي است كه كاتيون ها را به خود جذب مي كنند. كودهاي بكار رفته از قبيل نيترات آمونيوم، پتاسيم، كلسيم و منيزيم خود را به محل هاي حاوي بار منفي مي چسبانند و خاك را قادر مي سازند تا منبع ذخيره كاتيون ها براي گياه باشد. اين پديده را تبادل كاتيوني گويند. .

بهترين زمين براي احداث باغ خاك لموني با زهكشي خوب و با حداقل يك تا 2/1 متر عمق است. البته اهميت زهكشي خوب به عمق خاك ارجحيت دارد. در شكل 1-4 خاك محل B در معرض فرسايش است وداراي خاك كم عمق خواهد بود در حاليكه محلD مستعد داشتن خاك غني است. حاصلخيزي خاك بايد در حد متوسط تا پايين باشد. خاك  خيلي حاصلخيز درختان ميوه را به جاي توليد ميوه به رشد رويشي بيش از حد سوق مي دهد. درختان ميوه در واكنش (pH)  خاك بين 6 تا 5/6 بخوبي رشد مي كنند و واكنش بيشتر يا كمتر ممكن است باعث كمبود عناصر غذايي گردد.

بعد از انتخاب محل يك باغ بايد آنرا آماده كرد. اگر باغ جديد جايگزين يك باغ قديمي مي شود بويژه در مورد هسته داران، خاك آن بايد قبل از كندن درختان قديمي از نظر آلودگي  نماتد مورد ارزيابي و در صورت لزوم فوميگاسيون خاك انجام گيرد. در مرحله بعد آزمون حاصلخيزي خاك را انجام دهيد. آزمون حاصلخيزي خاك بايد بعد از كندن و پاكسازي زمين از بقاياي ريشه درختان قديمي صورت گيرد. نمونه برداري از خاك را بعد شخم زني و تسطيح انجام دهيد زيرا در اين مرحله خاك زيري با رويي مخلوط شده است. اگر زمين داراي علف هاي هرز دايمي باشد در تابستان يا پاييز بايد با علف كش مناسبي مثل گلايفوزيت (رانداپ) مبارزه گردد. بهتر است زمين را در دو جهت عمود بر هم با زيرشكن (subsoiler) تهيه كرد. اين عمل باعث شكسته شدن لايه هاي سخت زير خاك مي گردد.

اواخر تابستان مواد گياهي باقيمانده از كشت سال جاري را با انجام شخم زير خاك كنيد. با اين عمل مقدار مواد آلي خاك افزوده مي شود. سپس قبل از اينكه ديسك وتسطيح نهايي را انجام دهيد  آزمون خاك انجام داده و و هر گونه مواد مورد نياز از قبيل آهك، فسفر يا پتاسيم را به خاك اضافه كنيد.

طرح باغ 

طرح باغ در يك زمين مسطح به طور ساده با كشيدن يك خط اصلي مستقيم كه آن هم معمولاً در مجاورت يك جاده و يا حصار مي باشد شروع مي شود. سپس در دو انتهاي خط اصلي و گاهي يك يا دو خط در فواصل مياني خط اصلي عمودهايي اخراج مي گردد. روش ساده اي براي اخراج عمود بر خط اصلي استفاده از مثلث قائم الزاويه اي است كه بين طول اضلاع آن رابطه 3:4:5 برقرار باشد. براي اين منظور مي توان بر روي يك ريسمان به طول 12 متر در فواصل صفر، 3 و4 متري حلقه هايي قرار داده و مثلثي با نسبت اضلاع فوق ساخت. با گذاشتن ميخ هاي چوبي در اين حلقه ها و منطبق كردن ضلع 3 متري يا 4 متري با خط اصلي مي توان اقدام به اخراج خط عمود كرد (شكل 1-5). با كشيدن طناب در امتداد خطوط عمود و تعيين فاصله كاشت درختان بر روي طناب محل كاشت درخت را تعيين و علامت گذاري مي كنند. براي علامت گذاري مي توان از ميخ چوبي يا ريختن يك مشت گچ استفاده كرد.  براي كارهاي دقيق تر مي توان از ابزارهايي مثل منشور نقشه برداري، دوربين ترازياب، دوربين تئودوليت و غيره استفاده كرد.

شكل 1-5) كاربرد مثلث فيثاغورس براي اخراج عمود بر يك خط اصلي در زمين

روش ديگر طرح كاشت, در سطح زمين بويژه در اراضي وسيع استفاده از دستگاه علامت گذار مي باشد كه به وسيله تراكتور كشيده مي شود ولي احتياج به راننده ماهر دارد بطوريكه بتواند در فواصل نسبتاً طولاني در خط راست حركت كند. با استفاده از اين وسيله سطح زمين با خطوط عمود بر هم قطع شده و درختان ميوه در محل هاي تقاطع كاشته مي شوند.

روش سوم جهت طراحي و كاشت در زمين هاي شيبدار مثل دامنه تپه ها استفاده مي شود (شكل 1-6). براي اين منظور احتياج به تعيين كنتور (خط تراز) توسط ابزار مناسب مي باشد. ابتدا اولين خط تراز را در مرتفع ترين محل بر روي زمين پياده كرده (  خط منحی AB ) و در طول كنتور بر حسب فاصله مورد نظر محل كاشت درختان ميوه را تعيين مي كنند.  در قدم بعدي پرشيب ترين محل را تعيين ( خط AB)و حداقل فاصله كاشت درختان را روي اين خط مشخص مي كنند. سپس به تناسب اولين خط تراز از روي نقاط مشخص شده روي خط AB , بقيه كنتورها را مشخص و پياده مي كنند. بعد از پياده سازي كنتورها اگر كسي در بين آنها حركت كند در جاهايي كه شيب تند است خطوط به هم نزديك و در جاهاي كم شيب, فاصله بيشتر خواهد بود. اگر فاصله ايجاد شده بيش از دو برابر فاصله كاشت درختان باشد در آن بين, كنتورهاي فرعي ايجاد مي شود

شكل 1-6) طرح كاشت درختان ميوه در زمين هاي پر شيب

درصورتيكه براي حفر چاله هاي كاشت از مته (چاله كن) استفاده مي شود بايد مراقب بود تا ديواره چاله ها صاف و شيشه اي نگردد. اين حالت وقتي كه خاك, زيادي مرطوب باشد اتفاق مي افتد. در صورت بروز چنين حالتي بايد ديواره چاله را به وسيله بيل يا كلنگ خراش داد. جوش دادن دو ميله كوتاه فولادي در لبه تيغه مته  نيز راه حلي براي رفع مشكل اين مي باشد.

محاسبه تعداد درخت در هكتار

سيستم هاي كاشت

سابقاً در ايران درختان ميوه را بدون نظم خاصي مي كاشتند و تقريباً از دهة چهل به بعد در اثر تلاش و ترويج متخصصان كشاورزي كاشت رديفي درختان ميوه رايج گرديد.

در احداث يك باغ، هدف اصلي توسعة حداكثر سطح باردهي در حداقل زمان در هكتار مي باشد. براي نيل به اين مهم, سيستم هاي مختلف كاشت كه همگي از نظم خاصي پيروي مي كنند به وجود آمده است. براي حداكثر استفاده از نور آفتاب جهت رديف ها بايد شمالي جنوبي باشد به ويژه در سيستمي كه فاصلة روي رديف كمتر از فاصله بين رديف ها باشد (سيستم مستطيلي). از مهمترين سيستم هاي كاشت مي توان به مربعي. مستطيلي. مثلثي و چند ريفه اشاره كرد.

سيستم مربعي: در اين روش كاشت فاصله رديف ها با فاصله بين ريف ها برابر است بطوريكه هر چهار درخت روي رئوس يك مربع قرار مي گيرند. بنابر اين در باغ افزون بر رديف هاي شمالي جنوبي، رديف هاي شرقي غربي نيز وجود خواهند داشت. در اين سيستم. در صبح و بعد از ظهر درختان مجاور بر روي هم سايه نسبتاً زيادي مي اندازند و به همين دليل براي مناطقي كه از شدت نور پاييني برخوردار باشند مناسب نمي باشد.

سيستم مستطيلي: در اين روش كاشت، فاصله روي رديف ها از فاصله بين رديف ها بيشتر است و به اين دليل با فرض تخصيص مساحتي مساوي با روش مربعي به هر درخت، (مثلاً 7*5 متر برابر با 9/5*9/5) در صبح و بعد از ظهر كه شدت نور نيز كمتر است، درختان سايه كمتري بر روي هم مي اندازند و هر درخت از نور بيشتري بهره مند مي گردد. در اين سيستم، درختان در حداكثر رشد. فواصل روي رديف ها را پر مي كنند ولي در بين رديف ها فاصله بيشتري بين درختان وجود خواهد داشت كه عبور و مرور وسايل را در جهت شمالي جنوبي تسهيل مي كند. اين روش به ويژه براي مناطق سردسير توصيه مي شود.

سيستم مثلثي : در اين سيستم كه لوزي و شش گوش نيز خوانده مي شود، هر سه درخت بر روي رئوس يك مثلث (معمولاً متساوي الاضلاع و گاهي متساوي الساقين)كه جهت قاعده آن غربي شرقي است و هر چهار درخت بر روي رئوس يك لوزي كشت مي شوند. اين روش از نظر سايه اندازي مانند روش مربعي است و تفاوت هاي آن با سيستم مربعي اين است كه اولاً در اين روش رديف هاي شمالي جنوبي وجود ندارد و ثانياً با رعايت فواصل مساوي. در اين روش حدود 16% بيش از روش مربعي، در واحد سطح درخت كاشته مي شود.

با توجه به اينكه فاصله درختان در يك سيستم چند رديفه يكسان نيست، نحوه بيان فاصله كاشت نيز متفاوت از سيستم مربعي و يا مستطيلي خواهد بود. براي نمايش فاصله كاشت ابتدا فواصل بين رديف ها را به صورت بعلاوه در داخل پرانتز و فاصله روي رديف را به صورت ضرب  نشان مي دهند. براي مثال براي نمايش سيستم دورديفه و سه رديفه شكل فوق كه به فوت (پا) نمايش داده شده است. به ترتيب به اين صورت نوشته مي شود: 10* (18+12)  و 10* (18+12+12)  

محيط عمومي گياه

تغييرات فصلي:

هر تغيير فصلي سبب بروز تغييرات فيزيولوژيكي در گياه ميشودكه براي بقاء آن در آن فصل و آماده شدن براي فصل بعدي ضروري ميباشد.

پائيز: توقف رشد ، ريزش برگ، لايه سواگر، توليد ABA با كوتاه شدن روزها - جوانه انتهائي تشكيل ميشود - توازن بين ABA وGA

زمستان: درختان ميوه در اوايل زمستان در حال استراحت هستند و حتي تأ مين درجه حرارت مناسب باعث رشد و نمو نخواهد شد - استراحت بوسيله سرماي زمستان شكسته ميشود - درجه حرارت مطلوب 5 درجه است. درجات حرارت خيلي پائينتر از صفر در شكستن خواب درختان بي اثر ميباشند.

نياز سرمايي براي درختان بومي عرض هاي پائين كه زمستان گرم دارند و عرض هاي جغرافيائي بالا با زمستانهاي طولاني و سرد نسبتأ كوتاه ميباشد. يك دوره گرما باعث از بين رفتن اثر سرما مي شود- مثل روزهاي گرم وآفتابي بدنبال شيبهاي سرد.

بهار: گياهان فعال ميشوند- گياهان بومي مناطقي با عرض جغرافيائي بالا در دماي خنك بهاري شروع به فعاليت ميكنند مثل زردآلو و گردوي ايراني

تعادل هورمونهاي گياهي - افزايش مواد محرك رشد.

تابستان: درختان بالغ بارده معمولأ بيشترين رشد خود را در اواخر خرداد و اوائل تابستان انجام ميدهند - تشكيل جوانه انتهائي - جوانه ها را با هرس ، كود يا آبياري مي توان تحريك به رشد كرد. - باز دارنده هائي كه ريزش برگ، استراحت وآمادگي براي زمستان را باعث ميشوند بعد از چيدن ميوه غالب ميگردند

نور

گياهان سبز - فتو پريوديسم - نور شديد كه در آن نسبت طول موجهاي UV بالا باشد تمايل به پا كوتاه نگهداشتن  گياهان نشان ميدهد- در حالي كه نور كم  مخصوصأ نور سبز باعث رشد طويل و باريك ميگردد - فقدان نور-Etiolation  

فتو پريود در بعضي گونه ها-Flower initiation      - روز هاي کوتاه - توقف رشد رويشي -

نور براي توليد آنتوسيانين در پوست ميوه

احداث باغ

الف)  انتخاب محل باغ

1-    موقعيت باغ از نظر شرايط اقليمي و ميكروكليما

2-     امكان دسترسي به آب كافي و قابل استفاده

3-     جنس و نوع خاك، عمق خاك، سطح آبهاي زير زميني

4-     دسترسي به بازار فروش و صنايع مربوطه

5-     دسترسي به امكانات و كارگر- ادوات كشاورزي مثل سمپاشي، فروشگاههاي سم و....

تعاوني باغداران و...

ب) طرحريزي باغ

زمينهاي مسطح- شيبدار --تراس بندي

قبل از طرح ريزي باغ :

1-نوع ميوه و رقم 2-اجراي تسطيح خاك در صورت نياز 3- نوع پايه و ميزان رشد آن 4-نوع تربيت درختان ميوه - قيم يا آزاد

انتخاب ارقام مناسب : بايد انتخاب با توجه به موارد زير انجام گيرد:

-تاريخ و زمان گل كه مصادف با سرماي ديررس بهاري نباشد.

 -وجود سرماي كافي جهت تأمين C.R. 

 -حداقل درجه حرارت زمستان

 -حداكثر حرارت تابستان

 -عدم همزماني تاريخ گل درختان با هواي مه آلود و باراني

 -شرايط آب وهوا موقع رسيدن محصول - بارندگي و 000 و ميزان نور

 -وضعيت باد و ميزان تحمل درختان

 -طول فصل رشد

-تطابق رقم با وضعيت نور منطقه

-مقاومت و سازگاري رقم به آفات و امراض شايع

   Aطرح ريزي روي كاغذ:

حصار باغ - درهاي ورودي - خيابان اصلي - خيابانهاي فرعي - كانال آب - محل تأسيسات مانند ساختمان - محل استخر ذخيره آب - محل حفر چاه عميق - جهت رديفها - شمالي  جنوبي

  Bميخ كوبي در سطح زمين:

سيستمهاي كاشت

 1- مربعي: سايه اندازي زياد

 2- مستطيلي : سايه اندازي كم - فاصله بين رديفهاي زياد

 3- مثلثي : 16% بيش از سيستم مربعي از زمين استفاده ميشود

 4- داربستي

فاصله كاشت از حاشيه ، 2/1 فاصله دو درخت

اخراج خط قائم بر روي خط كشت اوليه : 1- استفاده از مثلث قائم الزاويه 3 ، 4 و 5

                                                        2- منشور نقشه برداري

                                                        3- دوربينهاي نقشه برداري

حفر گودال- اندازه نهال - كيفيت خاك-كاشت نهال و هرس اوليه

انتخاب نهال: 1- خريد نهال خوب                  2- توليد براي سطوح زياد

هرس ريشه

حفر گودال - كاشت در گودال - كود دامي + كود شيميائي

_ نكات مهم در كاشت نهال

1-                انتقال نهال به محل كاشت و محافظت ريشه گياهان

2-                عمق كاشت - محل پيوندك

3-                در مناطقي با باد منظم ، پيوندك پشت به باد باشد و استفاده از قيم

4-                فشردن خاك اطراف نهال

5-                آبياري نهالها بلا فاصله بعد از كاشت مخصوصأ در خاكهاي خشك

6-                انجام هرس

_داشت

آبياري _مناطقي با بارندگي زير 700 ميليمتر

روشهاي آبياري

1-                كرتي يا غرقابي - آبياري تشتكي نوعي غرقابي است  الف)زنجيره اي   ب)   شانه اي  2-نشتي، دو جوي كم عمق در طرفين رديف - جريان آرام آب - افزايش تعداد شيارها با افزايش سن درختان

2-                باراني - بدون نياز به تسطيح - استفاده از كود هاي محلول - مبارزه با سرما

3-                قطره اي

_پايه هاي رويشي درختان ميوه

_اثرات پايه در پيوندك   Scion     Interstock       Rootstock

امروزه در توليد علمي ميوه هيچ نهال غير پيوندي پذيرفته نيست. پايه Rootstock    اثرات مهمي در خصوصيات پيوندك دارد. پايه عضوي است كه شامل ريشه ميباشد. اغلب وزن خشك قسمت بيرون از خاك درخت بيش از دو برابر وزن خشك ريشه است. ولي بطور كلي ريشه ها بيشتر از شاخه ها گسترش مي يابند. ريشه ها بر خلاف قسمتهاي قوقاني گياهان ، داراي دوره ركود مشخصي نيستند و در اوايل بهار ، وقتي درجه حرارت به بالاي 6 درجه سانتيگراد ميرسد، ريشه ها سريعأ رشد ميكنند.

__ پايه دركيفيت ميوه مؤثر است. پايه به براي گلابي درمقايسه با پايه گلابي ، زودتر ميوه ميدهد وميوه آن درشت تروداراي عطر بيشتري است.  پايه M₉ در مقايسه با پايه بذري.

اثر پايه در اندازه درخت

 اثر پايه در مقاومت به سرما

اثر پايه در طول عمر درختان پيوندي

اثر پايه در عملكرد

اثر پايه در زود باردهي